Co to jest qigong, jak wpływa na zdrowie i skąd pochodzi?

Z tego artykułu dowiesz się między innymi:

• Co to jest Qigong i jakie ma zastosowanie?
• Jakie korzyści przynosi dla zdrowia i kiedy można go stosować?
• Jak można podzielić Qigong ze względu na różne funkcje, cele i rodzaje ćwiczeń?
• Jakie ma powiązania z Tradycyjną Medycyną Chińską?
• Jakie szkoły filozoficzne i prądy umysłowe miały wpływ na Qigong?

A może interesuje Cię w pierwszej kolejności:

• Co to jest Qigong?
• Jak poprawnie ćwiczyć?
• Na jakie organy i systemy człowieka działa Qigong?
• Leczenie chorób przewlekłych
• Wpływ na procesy poznawcze i sprawność
• Przynajmniej 35 powodów zdrowotnych, dla których warto ćwiczyć Qigong
• Jak wzmocnić jeszcze bardziej zdrowotne efekty Qigongu?
• Qigong a Tai Chi - podobieństwa i różnice
• Ciekawostki

Kliknij w przycisk poniżej „o Qigong” i przejdź do odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, zaczynając od tego, co to w ogóle jest Qigong. Przyjemnej lektury!

Qigong, chińska metoda profilaktyki zdrowotnej oraz terapii, jest jednym ze skarbów ludowej medycyny sprawdzającej się we wszystkich okresach jej istnienia. Metodę tę przekazywano na przestrzeni wieków z pokolenia na pokolenie. Obecnie Qigong spotyka się również z wielkim zainteresowaniem w świecie zachodnim i szybko się  tu upowszechnia.

Z jego filozofią i holistycznym podejściem, które traktuje człowieka jako całość a nie zbiór wielu osobnych elementów znajduje on bardzo szerokie zastosowania w różnych dziedzinach życia, od medycyny poprzez sztuki walki aż po religię. Osoby ćwiczące Qigong doświadczają  jego pozytywnego oddziaływania. Jest to szczególnie zauważalne w przypadku chorych, którzy odczuwają poprawę funkcji organizmu.

Qigong jako droga „usuwania chorób i przedłużania życia”

Chińska medycyna uznaje, że „serce jest królem wszystkich organów wewnętrznych, a jego siła leży w spokoju„. Kierując się tą zasadą, Qigong kładzie główny nacisk na  ciągłe  eliminowanie  nadmiaru negatywnych myśli, odprężający wpływ na serce, ukojenie duszy, wyciszanie i łagodzenie. Uregulowanie funkcji  wszystkich organów wewnętrznych wynika bezpośrednio z pozytywnego wpływu Qigongu na serce. Współcześni naukowcy dostrzegli wpływ Qigongu na korę mózgową i podjęli dalsze badania.

Regulacja funkcji i wzmocnienie wszystkich organów oraz systemów ciała doprowadza do pobudzenia wewnętrznych sił witalnych organizmu. Dzięki temu ćwicząc można uzyskać wzmocnienie układu odpornościowego. Ćwiczenia mają za zadanie wzmocnić kondycję fizyczną ćwiczącego, poprawić formę i budowę ciała, wzmocnić psychikę, spotęgować zasoby energii i wzbogacić sferę duchową.

Wykonywanie ćwiczeń Qigongu wspiera procesy leczenia metodami nawet z nim nie spokrewnionymi, (w związku z tym system ten jest uznawany za doskonałą metodę uzupełniającą inne terapie) oraz przeciwstawia się postępującym procesom starzenia. Qigong służy też  przedłużaniu życia i poprawie jego  jakości, co pozwala w efekcie zapobiegać dolegliwościom chorobowym lub je leczyć.

Być może z tych powodów  w starożytności Qigong nazywano drogą „usuwania chorób i przedłużania życia”. Qigong jako forma ćwiczeń zdrowotnych istnieje od kilku tysięcy lat. Stosowanie ćwiczeń energetycznych jako autogennej metody leczniczej wymaga szczególnej  systematyczności i wytrwałości. Należy wyrobić w sobie nawyk regularnego ćwiczenia, aby prawidłowo opanować wskazane techniki. W konsekwencji uzyskuje się  poprawę cyrkulacji energii i utrzymanie równowagi pomiędzy Yin i Yang, co jest pierwszym krokiem ku wyzdrowieniu.

Celem większości ćwiczeń Qigongu jest wspieranie tego przepływu; ćwiczenia stanowiły też ważny element pracy nad rozwojem mentalnym oraz doskonaleniem ludzkiego charakteru.

W ostatnich latach chińscy naukowcy udowodnili, że poprzez ćwiczenie Qigongu można wywołać wzmożone krążenie Qi w kanałach energetycznych, przy czym obserwuje się jednoczesne podwyższenie przewodnictwa bodźców nerwowych. W badaniach klinicznych zauważono prawidłowość występowania odczuć wzdłuż biegu kanałów energetycznych – zimna, ciepła, mrowienia i kłucia, które świadczą o wzmożonym krążeniu energii.

W czerwcu tego roku (2019) Światowa Organizacja Zdrowia uznała Tradycyjneją Medycynę Chińską za skuteczną w leczeniu i profilaktyce chorób fizycznych i psychosomatycznych.

Różne rodzaje Qigongu

W starożytnych Chinach Qigong znano również pod innymi nazwami:

• Dao yin, co oznacza technikę prowadzenia i kontrolowania energii,
• Tu na fa, co odpowiada metodzie oddychania służącej wymianie i oczyszczaniu  energii oraz
• Yang sheng shu czyli czynności mające na celu wspieranie i przedłużanie życia.

Istnieje wiele technik wykonywania ćwiczeń Qigong. Ćwiczenia Qigongu można podzielić w pierwszej kolejności na dwa typy:

• Qigong twardy - Yin gong
• Qigong miękki - Ruang gong.

Twardy yin gong ma charakter mistyczny, wywodzi się z grup praktykujących sztuki walki i znajduje niewielkie zastosowanie w leczeniu chorób.

Qigong miękki, czyli Ruang gong ma charakter terapeutyczny i obejmuje dwa warianty, które są powszechnie stosowane w medycynie chińskiej w celach terapeutycznych:

• Dong gong, zwany również Wai gong, czyli trening zewnętrzny (po angielsku popularnie nazywany moving Qigong),w literaturze określany często jako Qigong dynamiczny, który łączy głęboką koncentrację w pracy nad energią z odpowiednimi szybkimi ruchami, automasażem i poklepywaniem. Przy pomocy ćwiczeń tego typu pracuje się jednocześnie nad organami wewnętrznymi, ścięgnami, kośćmi, mięśniami i skórą.
• Nei gong znany jest także jako Jing gong lub Qigong statyczny albo inaczej mówiąc trening wewnętrzny (po angielsku quiet Qigong) Ćwiczenia statyczne obejmują zestaw ćwiczeń oddechowych wykonywanych w pozycji siedzącej, stojącej lub leżącej bez dodatkowych ruchów. Polegają one na rozluźnieniu  mięśni, wyciszeniu wszystkich zbędnych myśli, koncentracji i uregulowaniu oddechu. Uważa się, że jest to metoda pracy nad wnętrzem.

Z tego powodu popularniejszą i szerzej stosowaną nazwą jest Nei gong, co w tłumaczeniu oznacza „wewnętrzną metodę”.

Dowiedz się więcej o różnych rodzajach i technikach Qigongu - przeczytaj artykuł Mistrza Marcusa Bongarta.

Qigong a Tradycyjna Medycyna Chińska

Źródłem wiedzy, na której opiera się Qigong jest chińska filozofia życia oraz inne dziedziny wiedzy, wśród których  szczególnie interesująca jest tradycyjna medycyna chińska (znana pod międzynarodowym skrótem TCM - Traditional Chinese Medicin ) wraz z takimi formami zabiegów jak akupunktura oraz masaż tuina, łączący chińskie techniki kręgarskie z różnymi typami masażu.

Qigong zajmuje obecnie ważną pozycję pośród metod ochrony zdrowia i zapobiegania chorobom w Chinach. Uchroniono tam dawną wiedzę od zapomnienia i rozwijano ją, podczas gdy Zachód w obecnych, nowoczesnych i naukowych czasach zapomniał bardzo wiele ze swego dziedzictwa. Dlatego obecnie w poszukiwaniu uniwersalnej, podstawowej wiedzy o życiu zwracamy się ku innym kulturom, włącznie z kulturą chińską. Na Zachodzie obudziło się głębokie zainteresowanie chińską sztuką lekarską mimo różnic w sposobie myślenia dzielących kulturę wschodnią i zachodnią.

Zachodnia medycyna stara się zrozumieć zmiany zachodzące w organizmach przede wszystkim poprzez analizę problemów somatycznych, z pomocą anatomii oraz histologii. Medycyna chińska przeciwnie, bada ruch i funkcje: dynamikę i psychikę. Niemiecki profesor dr. Manfred Porkert tak pisze w swojej książce „Medycyna chińska”:

„Wyniki badań prowadzonych przez lekarzy chińskich nie idą wyłącznie w kierunku stwierdzenia, czy funkcje i zaburzenia organizmu są związane z konkretnymi organami, nerwami czy krwiobiegiem”.

Dlatego właśnie TCM  zajmuje się przede wszystkim  leczeniem zaburzeń funkcji organizmu, czyli takimi chorobami, przy których medycyna zachodnia często nie jest w stanie postawić precyzyjnej diagnozy ani uzyskać pozytywnych rezultatów terapii.

W latach osiemdziesiątych profesor Porkert pisał również, że „medycyna zachodnia i wschodnia nie stanowią dla siebie konkurencji; oba te podejścia wzajemnie się uzupełniają. Medycyna chińska może pomóc pacjentom, którzy poruszają się w zaklętym kręgu  aparatury medycznej lub rozczarowani, odchodzą od  medycyny zachodniej”.1*

W roku 1995 profesor Garnuszewski 2* napisał we wnioskach raportu międzynarodowego na temat medycyny chińskiej, że Qigong może stanowić znaczące narzędzie wsparcia dla medycyny zachodniej.

*1. Na medycynę chińską zwrócił uwagę amerykański dziennikarz James Reston. W artykule z 26 lipca 1971 zamieszczonym w New York Timesie opisał przeprowadzoną na sobie operację wyrostka robaczkowego przeprowadzoną w znieczuleniu miejscowym przy użyciu akupunktury. Metody te wywołały znaczne zainteresowanie i dyskusję, jak również sceptyczne komentarze ze strony lekarzy zachodnich. Nawet zwolennicy i entuzjaści akupunktury na Zachodzie zostali nimi  zaskoczeni i nie potrafili ich zaakceptować. Na przykład szwedzki krajowy komitet zdrowia i opieki społecznej zaakceptował akupunkturę jako metodę uśmierzania bólu dopiero w latach dziewięćdziesiątych.

*2. Prof. dr  med. Zbigniew Garnuszewski to postać legendarna polskiej medycyny.  Wybitny lekarz, twórca polskiej szkoły akupunktury, naukowiec i pedagog był prezesem Polskiego Towarzystwa Akupunktury oraz  specjalistą krajowym do spraw akupunktury w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Od 1993 roku pełnił funkcję wiceprezesa światowej Federacji Towarzystw Akupunktury z siedzibą w Pekinie. W roku 1978 uruchomił w Warszawie pierwszą w Polsce państwową Poradnię Akupunktury i zorganizował  kursy i szkolenia w tym zakresie dla lekarzy. Wyszkolił ponad 1400 akupunkturzystów. Zmarł w 1997 roku.

Wpływ innych prądów umysłowych na Qigong

Przez niezwykle długi okres swego istnienia Qigong podlegał różnorodnym wpływom wnoszonym przez różne sposoby myślenia, nauki i filozofie takie jak taoizm, buddyzm, konfucjanizm, teorie medyczne, rozwój technik Wushu, oraz wierzenia ludowe. Każdy z tych kierunków wzbogacał Qigong o nowe punkty widzenia  i próby zrozumienia wykonywanych ćwiczeń. Na przestrzeni setek lat ukształtowało się  wiele szkół Qigongu,  które wykształciły własne idee filozoficzne i metody ćwiczeń.

Na tej podstawie powstały i rozwinęły się  tysiące ćwiczeń i ruchów  treningowych Qigongu. Dzięki  pracy całych pokoleń ćwiczenia Qigongu  stopniowo nabrały znanego nam obecnie kształtu i treści. Wiele metod zostało zarzuconych albo zapomnianych i dlatego często spotykamy nowe interpretacje dawnych systemów, które dzięki starożytnym rysunkom i tekstom odkrytym w ostatnim czasie przez archeologów ponownie znajdują zastosowanie. Część systemów przetrwała wieki, przede wszystkim dzięki ścisłym tradycjom  przekazywania wiedzy; służą one nadal jako wzorzec. Naturalnie większość istniejących szkół ucząc, pogłębiając i modyfikując Qigong starało się zachować jego sens i podstawowe koncepcje, czyli ideę przepływu Qi we wszechświecie i podobnego przepływu w ludzkim organizmie.

Niektóre ze szkół Qigongu działały otwarcie, podczas gdy inne ograniczały się do zamkniętego kręgu inicjowanych mistrzów i uczniów. Mistrzowie Qigongu często przeżywali mistyczne doświadczenia; znane są również legendy i opowiadania o przypadkach różnych zjawisk parapsychologicznych takich jak lewitacja, jasnowidzenie, telekineza czy też telepatia.

Mędrcy i mistrzowie taoistyczni i buddyjscy wykorzystywali jing gong jako drogę rozwoju duchowego. Motyw ten przewija się często w opowieściach i legendach o  mistykach i mędrcach obdarzonych nadnaturalnymi cechami i tajemniczymi siłami duchowymi. Do niedawna jing gong był pilnie strzeżoną wiedzą, dostępną jedynie mistrzom i niewielkiemu kręgowi wybranych uczniów.

Jak wspomniano wcześniej, rozwój Qigongu wzbogaciło wiele różnych szkół filozoficznych:

• Taoizm wprowadził regułę „uzdrawiania serca i ćwiczenia charakteru”;
• Buddyzm wprowadził regułę „rozjaśniania serca i obserwacji  charakteru”;
• Konfucjanizm  wprowadził regułę „utrzymywania w sercu szlachetnego charakteru”;
• Filozofia tybetańskiego Qigongu wprowadziła regułę „pokochania i zaakceptowania istnienia różnorodnego charakteru”.

W starożytności zwracano dużą uwagę na łączenie w odpowiednich proporcjach różnych form - statycznych z dynamicznymi.

Kładziono nacisk na wykonywanie ćwiczeń rozgrzewających i rozciągających mięśnie a także ćwiczeń wykonywanych miękko i zwinnie, charakteryzujących się płynnością i naturalnością ruchu. Naturalna ewolucja myśli filozoficznych oraz splatającej się z nimi wiedzy medycznej wykreowała szereg wspaniałych systemów ćwiczeń.

Z punktu widzenia medycznego oddziaływania tych systemów najczęściej obserwuje się wspólne pola oddziaływania wykonywanych ćwiczeń, skupiających się na pracy nad poprawą energii, krwi, esencji, ścięgien, kości i skóry.

Czasy te charakteryzował szczególny nacisk na pracę wychowawczą i mentalną, która została  opisana w starych księgach jako „praca nad charakterem i rozmyślanie o życiu”. Podczas ćwiczeń zwracano uwagę na przepływ energii i wzmacnianie jej zasobów w ośrodku energetycznym Dantian umiejscowionym miedzy Ren 4 i Ren 6, zwanym czasami morzem krwi lub korzeniem siły fizycznej, oraz w punkcie akupunktury Baihui znanym jako Du 20 a często określanym jako punkt cudu lub harmonii nieba i ziemi.

Kolejnym ważnym aspektem był przepływ energii w meridianach Ren i Du,  który otrzymał nazwę ”Małego Kosmicznego Obiegu”.  System nauczania i sposób bycia upowszechniany przez taoistów nazwano „drogą cnoty”.  Techniki energetyczne kształtowane i inspirowane przez Lao-tse otrzymały wiele rożnych nazw, takich jak:  „Technika niezwykła”, „Techniki statyczne”, „Techniki taoistyczne”, „Ćwiczenia Dan”.

Chiński filozof Lao-tse starając się wytłumaczyć istotę nazw wspomnianych systemów napisał :

„Droga jako droga, może być cudowną drogą.
Nazwa jako nazwa, może być cudowną nazwą.
Nie miał nazwy początek nieba i ziemi,
lecz dziesięć tysięcy istnień ma nazwę i matkę.
Tam gdzie nie oczekujemy niczego zdarza się cud,
tam gdzie wyostrzamy apetyt oglądamy pustkę.”

Oto w jaki sposób Lao-tse opisuje  wykonywanie ćwiczeń oraz radzi, jak uzyskać dobre wyniki:

„Znajdując się w bawełnianej otoczce, wykorzystaj siłę bez wysiłku.”

Powyższe cytaty to sugestie pomocne nawet i dzisiaj w kształtowaniu myśli, świadomości i nastroju.

Podsumowanie

Qigong starożytny niesie w sobie pewien cień tajemnicy. Jeśli jednak skoncentrujemy się wyłącznie na jego leczniczym zastosowaniu odkryjemy, iż zawsze przypisywano mu pozytywne działanie. Niemniej jednak praktyka i doświadczenia wykazały, że dogłębne poszukiwania informacji o skutecznym stosowaniu Qigongu w lecznictwie przynoszą wiele fałszywych i nie potwierdzających się wiadomości. Często zdarzają się wręcz nadgorliwe próby przekonania badaczy o niezmiernej skuteczności tej metody.

Wielu naukowców, lekarzy i terapeutów stanęło przed zadaniem wyjaśnienia w sposób naukowy zasady działania Qigongu.

Reprezentując środowisko terapeutyczne i medyczne, zwracam szczególną uwagę na zastosowanie Qigongu w profilaktyce zdrowotnej, przede wszystkim o charakterze ogólnorozwojowym, poprawiającym kondycję pacjenta.

Doświadczenia kliniczne wielu osób wykazały następujące właściwości Qigongu:

• zapobieganie rozwojowi chorób,
• leczenie chorób
• utrzymywanie dobrego stanu zdrowia.

Qigong jest typowym przykładem metody opartej na pracy holistycznej, pozwalającej ćwiczącemu na podjecie osobistej odpowiedzialności za stan swojego ciała i ducha. Jest to metoda pracy z samym sobą, metoda samoleczenia a zarazem samokontroli.